Door Tjalling van den Bosch
In een eerder
epistel van augustus jongstleden ('Wat gebeurde er toen . . .') gaf ik aan
dat Nederland voorafgaand aan de 2de wereldoorlog trachtte neutraal te
blijven, hetgeen dus niet lukte. Tijdens een zeer gezellig
terrassneldamtoernooi (prachtig scrabblewoord trouwens)op zaterdag 23 augustus jl. te Waddinxveen, attendeerde
Cor Barelds mij op De Wacht.
De Wacht . . . ?
Het bleek te gaan om: 'Weekblad voor de gemobiliseerde
weermacht en het Nederlandsche volk'. De Wacht telde slechts 26 uitgaves in de periode 1939-1940. Op 18 november 1939 de eerste aflevering; de opperbevelhebber van
de Nederlandse Land- en Zeemacht, generaal I. H. Reijnders, voorzag
deze van een korte inleiding waarin hij onder meer stelde: "Het is dan
ook mijn wensch, dat de verspreiding van De Wacht dan ook krachtig zal worden
bevorderd".Het laatste nummer, van 11 mei 1940, bevatte o.a. artikelen over de
mortiervan 8 (?), een aantal nuttige raadgevingen met betrekking tot het
invullen van het biljet inkomstenbelasting en een bijdrage van Joris van den
Bergh over voetbal. Wellicht is het meest interessante van De Wacht niet zozeer wat er
in stond, maar juist die berichtgeving die schitterde door afwezigheid. Zelfs de meest nauwkeurige lezer zal uit de verschenen nummers niet
kunnen opmaken, dat in Europa de oorlogstoestand reeds een feit was en dat
de ons omringende landen alreeds hun legers in de hoogste staat van
paraatheid hadden gebracht of zelfs al 'in oorlog' waren..
Even tussendoor voor de jeugdige lezers (ja, die zijn er!); de
tweede wereldoorlog brak uit op 1 september 1939, toen Duitsland buurland
Polen binnenviel. Twee dagen later verklaarden Engeland (Verenigd Koninkrijk) en
Frankrijk de oorlog aan Duitsland. Nederland wilde, net als tijdens
de eerste wereldoorlog, neutraal blijven. Inderdaad, heel anders dan nu ("waarom mogen wij niet
meedoen?").
We gaan door . . .
De Wacht was een stukje uitvoering van neutraliteitspolitiek. Door het ontbreken van iedere politieke stellingname kon geen
enkele buitenlandse mogendheid aanstoot nemen aan de inhoud. Zelfs voor de meest scherpzinnige inlichtingendienst was De Wacht
een bijzonder dorre bron, want het bevatte vrijwel geen informatie over de
Nederlandse krijgsmacht. De absolute kleurloosheid werd doelbewust nagestreefd door de
legerleiding. Generaal Reijnders was zelfs een voorstander van een vorm van
algehele perscensuur om (vooral) kranten te dwingen een neutrale houding aan te nemen
ten aanzien van de strijdende partijen. De pers kwam in het geweer tegen een dergelijk beleid, maar was
toch wel bereid tot terughoudendheid in de berichtgeving.
Dr. Loe de Jong vatte het nadien als volgt samen: "De regering
meende (het was een inzicht dat de meeste hoofdredacteuren deelden) dat het
verstandig was in de berichtgeving een zekere neutraliteit in acht te nemen en,
voorzover men al van antipathieën blijk gaf (meeste antipathieën jegens het
Derde Rijk), dat te doen in termen die niet te zeer aanstoot zouden geven".
Er werd veel con sordino geschreven; er werd ook veel meer
niet geschreven. Men meende met die zelfbeperking Nederland een dienst te
bewijzen.
Het mocht niet baten, op 10 mei 1940, om 3.55 uur, liet Adolf
Hitler de invasie op Nederland inzetten, alsook op België en Luxemburg. And the rest is history.
Dammen
Cor Barelds wees mij erop dat De Wacht ook een damrubriek bevatte,
vandaar dus . . .
Uit de eerste uitgave (18 september 1939), het eerste
diagram:
De maker (volgens De Wacht) is Eugene Risse en het jaartal 1880
staat erbij vermeld. De oplossing is niet al te moeilijk, maar laten we zeggen dat we
het plaatsen uit historisch besef . . .
Het tweede diagram is m.i. moeilijker, het klopt dat het een 7 om 6
is:
In De Wacht staat de volgende oplossing: Compositie van J. J. H. Ras. 44-40 (37x46) 28-23 (46x35) 23x1 en nu dreigt wit te
winnen met 1-40. Alleen te verhinderen door (35-30). Zwart kan niet meer
ontsnappen. Een miniatuurtje met een fraai slot. Het miniatuurtje is een verdieping van de
volgende compositie van Dr. Belinfante. Zwart dam op 35 schijf op 30. Wit dam op 1
schijf op 49. Zwart aan zet!
Het waren andere tijden; de laatste is grappig.
Wit aan zet en aan u mag deze zelf oplossen.
Het is te hopen, dat de oorlog waar ons land thans bij
betrokken is, snel afgelopen zal zijn. Crisistijd en oorlog, om huiverig van te worden . .
.
Het dammen is in 75 jaar ten goede geëvolueerd, de politiek ook
. . . ?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten